Aminoglycosiden begrijpen: hoe ze werken en wat ze behandelen (2024)

Maartje - Maria Van der Berg | Datum van publicatie - Apr. 29, 2024

Inleiding tot aminoglycosiden

Aminoglycosiden zijn een klasse antibiotica die vaak worden gebruikt om ernstige bacteriële infecties te behandelen. Ze staan bekend om hun krachtige werking tegen een breed scala aan bacteriën, waardoor ze een waardevol hulpmiddel zijn in de strijd tegen infecties. In tegenstelling tot andere klassen antibiotica werken aminoglycosiden door de eiwitsynthese in bacteriën te remmen, wat uiteindelijk tot hun dood leidt.

Een van de belangrijkste kenmerken die aminoglycosiden onderscheidt van andere antibiotica is hun breedspectrumactiviteit. Dit betekent dat ze effectief zijn tegen een breed scala aan bacteriën, waaronder zowel Gram-positieve als Gram-negatieve bacteriën. Dit maakt aminoglycosiden bijzonder nuttig bij de behandeling van infecties veroorzaakt door bacteriën die resistent zijn tegen andere klassen antibiotica.

Aminoglycosiden worden meestal intraveneus of intramusculair toegediend, omdat ze niet goed worden geabsorbeerd wanneer ze oraal worden ingenomen. Ze worden vaak gebruikt in combinatie met andere antibiotica om hun effectiviteit te maximaliseren en de ontwikkeling van resistentie te voorkomen. Veelgebruikte aminoglycosiden zijn gentamicine, amikacine en tobramycine.

In de volgende paragrafen zullen we dieper ingaan op hoe aminoglycosiden werken, hun werkingsmechanisme en de specifieke soorten infecties waarvoor ze vaak worden gebruikt.

Werkingsmechanisme

Aminoglycosiden zijn een klasse antibiotica die werken door de eiwitsynthese in bacteriën te remmen. Ze bereiken dit door zich te binden aan de bacteriële ribosomen, die verantwoordelijk zijn voor de eiwitproductie. Eenmaal gebonden, interfereren aminoglycosiden met de normale werking van de ribosomen, waardoor het translatieproces wordt verstoord.

Translatie is het proces waarbij de genetische informatie die is opgeslagen in het bacteriële DNA wordt omgezet in functionele eiwitten. Het gaat om het aflezen van de DNA-sequentie en het samenvoegen van aminozuren tot een eiwitketen. Aminoglycosiden richten zich specifiek op de ribosomen tijdens het translatieproces.

Het werkingsmechanisme van aminoglycosiden kan worden onderverdeeld in verschillende stappen. Eerst komen ze via het buitenmembraan de bacteriecel binnen. Dit wordt mogelijk gemaakt door hun unieke chemische structuur, waardoor ze door de poriën van de celwand kunnen gaan.

Eenmaal in de cel binden aminoglycosiden zich aan de ribosomen, specifiek gericht op de 30S-subeenheid. Deze binding voorkomt dat de ribosomen de mRNA-sequentie (boodschapper-RNA) nauwkeurig kunnen lezen, wat leidt tot fouten in de eiwitsynthese. Het resultaat is de productie van niet-functionele of onvolledige eiwitten, die essentieel zijn voor de overleving en groei van bacteriën.

Aminoglycosiden veroorzaken ook het verkeerd lezen van de genetische code tijdens de translatie. Door ervoor te zorgen dat de ribosomen de mRNA-sequentie verkeerd interpreteren, verstoren ze de productie van functionele eiwitten verder. Deze interferentie met de eiwitsynthese leidt uiteindelijk tot de dood van de bacteriën.

Een van de opvallende kenmerken van aminoglycosiden is hun breedspectrumactiviteit. Ze zijn effectief tegen zowel grampositieve als gramnegatieve bacteriën. Gram-positieve bacteriën hebben een dikke peptidoglycaanlaag in hun celwand, terwijl gram-negatieve bacteriën een extra buitenmembraan hebben. Aminoglycosiden kunnen beide soorten celwanden binnendringen en hun remmende effecten uitoefenen op de eiwitsynthese.

Samengevat remmen aminoglycosiden de eiwitsynthese in bacteriën door zich aan de ribosomen te binden en het translatieproces te verstoren. Ze verstoren de nauwkeurige lezing van de mRNA-sequentie en veroorzaken het verkeerd lezen van de genetische code. Dit leidt uiteindelijk tot de productie van niet-functionele eiwitten en de dood van de bacteriën. Hun breedspectrumactiviteit maakt ze effectief tegen een breed scala aan grampositieve en gramnegatieve bacteriën.

Aandoeningen behandeld met aminoglycosiden

Aminoglycosiden zijn een klasse antibiotica die vaak worden voorgeschreven om verschillende infecties te behandelen. Deze krachtige antibiotica zijn effectief tegen een breed scala aan bacteriën en worden vaak gebruikt wanneer andere antibiotica hebben gefaald of niet geschikt zijn.

Een van de meest voorkomende aandoeningen die met aminoglycosiden worden behandeld, zijn urineweginfecties (UTI's). Urineweginfecties worden veroorzaakt door bacteriën die de urinewegen binnendringen en kunnen leiden tot symptomen zoals frequent urineren, pijn of een branderig gevoel tijdens het plassen en troebele of bloederige urine. Aminoglycosiden zijn bijzonder effectief bij de behandeling van urineweginfecties veroorzaakt door gramnegatieve bacteriën, die vaak resistent zijn tegen andere soorten antibiotica.

Luchtweginfecties, waaronder longontsteking, bronchitis en sinusitis, worden ook vaak behandeld met aminoglycosiden. Deze infecties kunnen worden veroorzaakt door verschillende bacteriën, waaronder zowel gramnegatieve als grampositieve bacteriën. Aminoglycosiden werken door de eiwitsynthese in de bacteriën te remmen, hun groei te voorkomen en ze uiteindelijk te doden.

In ernstige gevallen van infectie kunnen aminoglycosiden worden gebruikt om sepsis te behandelen. Sepsis is een levensbedreigende aandoening die optreedt wanneer de reactie van het lichaam op een infectie een wijdverspreide ontsteking veroorzaakt. Aminoglycosiden kunnen intraveneus worden toegediend om snel hoge concentraties in de bloedbaan te bereiken, waardoor de infectie wordt bestreden en het risico op complicaties wordt verminderd.

Het is belangrijk op te merken dat aminoglycosiden over het algemeen worden gereserveerd voor ernstige infecties vanwege hun mogelijke bijwerkingen, waaronder nierbeschadiging en gehoorverlies. Ze worden meestal voor een korte duur en onder nauwlettend medisch toezicht gebruikt.

Kortom, aminoglycosiden zijn waardevolle antibiotica die worden gebruikt om een reeks infecties te behandelen. Ze zijn bijzonder effectief tegen gramnegatieve bacteriën en worden vaak voorgeschreven voor urineweginfecties, luchtweginfecties en sepsis. Het gebruik ervan moet echter zorgvuldig worden overwogen en gecontroleerd vanwege de kans op bijwerkingen.

Toediening en dosering

Aminoglycosiden kunnen via verschillende routes worden toegediend, waaronder intraveneuze (IV) en intramusculaire (IM) injectie. De keuze van de toedieningsweg hangt af van de ernst van de infectie en de toestand van de patiënt.

Intraveneuze toediening wordt vaak gebruikt voor ernstige infecties of wanneer onmiddellijke therapeutische niveaus van het geneesmiddel vereist zijn. Het gaat om het injecteren van de medicatie rechtstreeks in een ader, waardoor een snelle opname in de bloedbaan mogelijk is. Deze route heeft vaak de voorkeur voor ernstig zieke patiënten die orale medicatie niet kunnen verdragen.

Intramusculaire toediening omvat het injecteren van de medicatie in een spier, meestal de deltaspier in de bovenarm of de bilspier in de billen. Deze route zorgt voor een langzamere absorptie in vergelijking met IV-toediening, maar biedt nog steeds effectieve therapeutische niveaus.

De dosering van aminoglycosiden wordt bepaald op basis van verschillende factoren, waaronder het gewicht van de patiënt, de nierfunctie en de specifieke infectie die wordt behandeld. Deze antibiotica hebben een smalle therapeutische index, wat betekent dat de dosering zorgvuldig moet worden aangepast om een optimale werkzaamheid te bereiken en tegelijkertijd het risico op toxiciteit te minimaliseren.

Om de juiste dosering te garanderen, berekenen beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg de dosering vaak op basis van het ideale lichaamsgewicht van de patiënt of aangepast lichaamsgewicht als de patiënt zwaarlijvig is. Er wordt ook rekening gehouden met de nierfunctie, aangezien aminoglycosiden voornamelijk via de nieren worden geëlimineerd. Bij patiënten met een verminderde nierfunctie kunnen dosisaanpassingen nodig zijn om accumulatie van geneesmiddelen en mogelijke nefrotoxiciteit te voorkomen.

Het is van cruciaal belang voor zorgverleners om de aminoglycosidespiegels in het bloed te controleren om de therapeutische werkzaamheid te garanderen en het risico op bijwerkingen te minimaliseren. Dit wordt meestal gedaan door de piek- en dalniveaus van het medicijn te meten. Piekniveaus worden kort na toediening gemeten om een adequate blootstelling aan het geneesmiddel te garanderen, terwijl dalniveaus vlak voor de volgende dosis worden gemeten om de klaring van het geneesmiddel te beoordelen en toxiciteit te voorkomen.

Over het algemeen vereisen de toediening en dosering van aminoglycosiden een zorgvuldige afweging van de toestand, het gewicht, de nierfunctie en de specifieke infectie die wordt behandeld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg spelen een cruciale rol bij het bepalen van de juiste toedieningsweg en het aanpassen van de dosering om de therapeutische voordelen te maximaliseren en tegelijkertijd het risico op bijwerkingen te minimaliseren.

Bijwerkingen en voorzorgsmaatregelen

Aminoglycosiden zijn krachtige antibiotica die een verscheidenheid aan bacteriële infecties effectief kunnen behandelen. Zoals elk medicijn kunnen ze echter ook bijwerkingen hebben. Het is belangrijk dat patiënten zich bewust zijn van deze mogelijke bijwerkingen en de nodige voorzorgsmaatregelen nemen bij het gebruik van aminoglycosiden.

Een van de meest voorkomende bijwerkingen van aminoglycosiden is nierbeschadiging. Deze medicijnen kunnen giftig zijn voor de nieren, vooral bij langdurig gebruik of in hoge doses. Patiënten moeten nauwlettend worden gecontroleerd op tekenen van nierproblemen, zoals veranderingen in de urineproductie of de aanwezigheid van bloed in de urine. Regelmatige nierfunctietests kunnen worden aanbevolen om er zeker van te zijn dat de medicatie geen schade aanricht.

Een andere mogelijke bijwerking van aminoglycosiden is gehoorverlies. Dit kan gebeuren als gevolg van schade aan de binnenoorstructuren. Hoewel gehoorverlies zeldzaam is, is de kans groter dat het optreedt bij patiënten die hoge doses aminoglycosiden krijgen of reeds bestaande gehoorproblemen hebben. Patiënten moeten eventuele veranderingen in hun gehoor, zoals oorsuizen of gehoorproblemen, melden aan hun zorgverlener.

Naast deze vaak voorkomende bijwerkingen zijn er andere, minder vaak voorkomende maar ernstige bijwerkingen die kunnen optreden bij het gebruik van aminoglycoside. Deze omvatten zenuwbeschadiging, spierzwakte en allergische reacties. Patiënten moeten waakzaam zijn voor ongebruikelijke symptomen en medische hulp inroepen als ze ernstige spierzwakte, tintelingen of gevoelloosheid in de ledematen ervaren, of tekenen van een allergische reactie zoals huiduitslag, jeuk of ademhalingsmoeilijkheden.

Om het risico op bijwerkingen te minimaliseren, is het belangrijk dat patiënten bepaalde voorzorgsmaatregelen nemen bij het gebruik van aminoglycosiden. Ten eerste is het cruciaal om de medicatie precies in te nemen zoals voorgeschreven door de zorgverlener. Het overslaan van doses of het voortijdig stoppen van de medicatie kan leiden tot het mislukken van de behandeling en het risico op het ontwikkelen van antibioticaresistentie vergroten.

Patiënten moeten hun zorgverlener ook informeren over eventuele andere medicijnen die ze gebruiken, omdat bepaalde medicijnen een wisselwerking kunnen hebben met aminoglycosiden en het risico op bijwerkingen kunnen verhogen. Gelijktijdig gebruik van aminoglycosiden met diuretica of andere medicijnen die de nierfunctie kunnen beïnvloeden, kan bijvoorbeeld het risico op nierbeschadiging verder verhogen.

Kortom, aminoglycosiden zijn effectieve antibiotica voor de behandeling van bacteriële infecties, maar ze kunnen mogelijke bijwerkingen hebben. Patiënten moeten zich bewust zijn van deze bijwerkingen, zoals nierbeschadiging en gehoorverlies, en de nodige voorzorgsmaatregelen nemen. Regelmatige controle van de nierfunctie en het melden van veranderingen in het gehoor of ongebruikelijke symptomen zijn belangrijke stappen om een veilig gebruik van aminoglycosiden te garanderen.

Bijgewerkt op - April 30, 2024, 3:05 a.m.